Architektura gotycka

PONIŻSZA TREŚĆ POCHODZI Z MOICH PRYWATNYCH MATERIAŁÓW, JEST ZGODNA Z PROGRAMEM NAUCZANIA, NIE STANOWI NAUKOWEGO OPRACOWANIA WYBRANEGO TEMATU, A SYNTETYCZNĄ NOTATKĘ.

1144 - 1300 - 1500

Początkowo obejmuje jedynie Paryż i okolice - włości królów francuskich (Ile-de-France). Styl gotycki narodził się w królewskim kościele benedyktyńskim, najbliższa ideałowi gotyku jest katedra w Amiens.

Warunki historyczne, społeczne, ideowe:

• rozwój miast
• scholastyka i mistycyzm
• kultura dworska o charakterze świeckim
• uniwersytety
• klasztor jako centrum filozofii
• iluminatorstwo
• muzyka

Pozycja artysty: rzemieślnicy zrzeszeni w cechy; terminator (bez pieniędzy) → czeladnik (pieniądze) → mistrz (pieniądze)

SCHOLASTYKA

kierunek w średniowiecznej filozofii, którego cechą jest dążenie do rozumowego udowodnienia dogmatów religijnych i rozstrzyganie sporów przez odwoływanie się do autorytetów

Ewolucja sztuk plastycznych:

• architektura (epoka wielkich katedr)
• po 1200 roku rzeźba staje się coraz bardziej niezależna
• szczyt twórczości malarskiej

Cechy gotyku:

• otwarty system szkieletowy
• system łuków przyporowych
• świetlistość
• wertykalizm
• ujednolicenie planu
• unifikacja ryły i przestrzeni
• chór z obejściem i wieńcem kaplic
• dematerializacja wnętrza poprzez światło

GOTYK WE FRANCJI

• łuki przyporowe
• pseudo-transept
• wertykalizm

Sklepienia: 

• krzyżowo-żebrowe
• gwiaździste
• kryształowe
• sieciowe
• wachlarzowe

PINAKIEL

mała wieżyczka wieńcząca przyporę

ARTYKULACJA

podział ściany nawowej

TRIFORIUM

małe okna z dwiema kolumienkami, które otwierają się na nawę główną

W zależności od dekoracji styl gotycki dzieli się na:

↳ promienisty (dojrzały gotyk)

↳ płomienisty (późny gotyk)

GALERIA KRÓLÓW

linia z postaci

MASWERK

geometryczna konstrukcja (ceglana/kamienna) dekoracyjna do wypełniania otworów okiennych, rozet i wimperg

WIMPERGA

trójkątny szczyt stanowiący zwieńczenie portali, okien, blend; jej wnętrze wypełnia maswerk, na zewnątrz są pinakle, żabki, czołganki

CZOŁGANKA

zwinięty liść, pączek

RYBI PĘCHERZ

asymetryczny motyw dekoracyjny o kształcie przypominającym pęcherz pławny ryby

ROZETA

okrągłe okno wypełnione witrażem i ornamentem maswerkowym; w gotyku zawsze w fasadzie

BLENDA

płytka wnęka w ścianie, o wykroju arkady lub okna

KWIATON

detal w kształcie kwiatu o rozłożonych pączkach w otoczeniu liści 

RZYGACZ/GARGULEC

dekoracyjne, ozdobne, wystające poza mur, zakończenie rynny dachowej

GOTYK W ANGLII

• staroangielski
• dekoracyjny
• perpendikularny

Cechy:

• dominują kąty proste
• nadmierne wydłużenie katedry
• dominują poziomy
• wydłużone transepty
• wieża na skrzyżowaniu naw
• sklepienie z żebrem wiodącym
• szeroka, kilku-nawowa fasada
• sklepienia wachlarzowe i gwiaździste
• rozety to rzadkość, stosowano okna z maswerkami
• łuk Tudorów
• prosto zamknięty chór
• brak rozbudowanej dekoracji rzeźbiarskiej
• usytuowane poza miastem

GOTYK W KRAJACH NIEMIECKICH

SYGNATURA

mała wieża na skrzyżowaniu naw

GOTYK WE WŁOSZECH

Walka między kołem, a trójkątem