Bizancjum

PONIŻSZA TREŚĆ POCHODZI Z MOICH PRYWATNYCH MATERIAŁÓW, JEST ZGODNA Z PROGRAMEM NAUCZANIA, NIE STANOWI NAUKOWEGO OPRACOWANIA WYBRANEGO TEMATU, A SYNTETYCZNĄ NOTATKĘ.

• VI wiek - złoty wiek Bizancjum
• głównie tematyka religijna
• symbolizm i spirytualizm
• hierarchizm, idealizacja, frontalizm
• perspektywa odwrócona (ideowa)
• płaskość, linearyzm
• izokefalizm (głowy na równym poziomie)
• schematyczność, systematyczność
• deformacja, wytworność, dekoracyjność
• czasem sztywność form

MEMORIUM

upamiętnienie ważnego wydarzenia

MARTYRIUM

budowla o charakterze sakralnym poświęcona męczennikowi

BAPTYSTERIUM

budowla przeznaczona do chrztu

MAUZOLEUM

monumentalny grobowiec

Hagia Sophia 527 - 548

→ plan centralny, ośmiokątny

→ mozaiki w absydzie (VI w): 

     ↳ św. Witolis

     ↳ biskup Eklezjusz

     ↳ Jezus Pantokrator

     ↳ cesarz Justynian z dworem

     ↳ cesarzowa Teodora z orszakiem dworskim

San Vitale 532-7 (odbudowa)

→ Kościół Mądrości Bożej

→ Justynian I Wielki - fundator

→ Izydor z Miletu - architekt

→ od XV wieku minarety - zmiana na meczet

EMPORA

rodzaj galerii, trybuny nad nawami bocznymi / wejściem / obejściem w celu powiększenia / wydzielenia pięter

PENDETYW / ŻAGIELEK

narożny, sferyczny wyczółek sklepienia stosowany przy planie prostokątnym, który umożliwia oparcie kopuły, przejście do rzutu okrągłego

EKSEDRA

półkolista nisza z kolumnadą otwarta od wnętrza

DEEZIS

gr. przebłaganie, zawsze występuje w Sądzie Ostatecznym

→ Maryja

→ Jan Chrzciciel

→ Jezus Pantokrator (z księgą w dłoni) - Jezus królujący

     ↳ układ rąk: 3 palce - Trójca Święta, O - nieskończoność / dwoista natura Jezusa

KOIMESIS

zaśnięcie NMP

→ dziecko - dusza Maryi

→ Madonna - blask Chrystusa

ANASTASIS

zstąpienie do otchłani, zwycięstwo nad szatanem

MANOSDEI

ręka Boga

Techniki malarskie:

→ mozaika

→ ścienne - al secco (suchy tynk)

→ tablicowe (temperowe)

→ iluminatorstwo (książkowe)

Rzeźba:

→ dyptyki

→ pełnoplastyczna

→ tryptyk z kości słoniowej

Rzemiosło artystyczne:

→ oprawy ksiąg liturgicznych

→ kielichy, patery, złoto, kości słoniowe

PERGAMIN

karty ze skóry zwierzęcej z naturalnymi barwnikami tworzone dla uczonych, urzędników i zakonników

PURPUROWA TWARZ

bezpośrednia obecność Boga

IKONA

gr. obraz

→ obraz kultowy

→ wyobrażenie osoby świętej

→ sceny biblijne, liturgiczne, symboliczne

→ pierwsze pochodzą z klasztoru św. Katarzyny na Synaju

→ kompozycja opiera się na zasadach ustalonych przez Kościół

→ zawiera w sobie obecność świętego przez zachowanie podobieństwa do wzoru

→ techniki:

     ↳ tempera na desce

     ↳ enkaustyka (z zastosowaniem wosku pszczelego)

     ↳ kowczag (pogłębienie środkwoego pola)

     ↳ klejmo (wystające obramienie)

IKONOSTAS

carskie wrota, układ ikon

Ikona Rubleva

→ Trójca Święta starotestamentalna

→ 3 aniołów przy stole, fragment budynku, drzewo

→ płynność linii

→ Rublev oddał tajemnicę i łączność Trójcy

IKONOGRAFIA (cd.)

→ Hodegetria - Matka Boska przewodniczka , trzyma dziecko i wskazuje na nie palcem (np. Matka Boska Częstochowska)

→ Eleusa - macierzyństwo i miłość Matki Boskiej

→ Deezis - przebłaganie

→ Przemiana na górze Tabor


Biżuteria w okresie bizantyjskim:

• perły, bizantyjskie złoto, szmaragdy, rubiny,
• emalia komórkowa
• relikwiarze i krzyżyki
• regalia (korona) - wiele kamieni, wypełniających całą powierzchnię
• długie zwisające kolczyki
• naszyjniki kołnierzowe - obroża z z wieloma zwisającymi klejnotami