Barok: Niderlandy

PONIŻSZA TREŚĆ POCHODZI Z MOICH PRYWATNYCH MATERIAŁÓW, JEST ZGODNA Z PROGRAMEM NAUCZANIA, NIE STANOWI NAUKOWEGO OPRACOWANIA WYBRANEGO TEMATU, A SYNTETYCZNĄ NOTATKĘ.

Historia:

• powstanie północnych prowincji przeciw Hiszpanii, gdzie przeważała ludność protestancka
• Hiszpania uznaje niepodległość zjednoczonych prowincji - Holandii
• południowo-zachodnie Niderlandy zostają pod zwierzchnictwem Hapsburgów i kościoła katolickiego
• ustrój i religia zdeterminowały podział szkoły holenderskiej i flamandzkiej (flandryjskiej)

FLANDRIA
mecenat: kościół, dwór, arystokracja

Malarstwo: 

• duże formaty
• efektowność i dekoracja
• nuta zdrowego optymizmu, rubaszność i wesołość
• powszechna opulencja ciał, pejzaży, martwych natur
• zamiłowanie do rodzajowości - uczty, picie, pląsy i karty

PETER PAUL RUBENS
synonim geniuszu malarskiego Flandrii; dwukrotnie żonaty (Izabela Brandt i Helena Fournament)

• dynamizm
• emocjonalizm
• bujność kształtu
• namiętność
• naturalność
• gra światłocienia
• malarskość barw
• laserunki
• jasność
• świetlistość
• promienność
• koloryzm
• bogactwo
• jawność
• radość

Pracownia Rubensa:

• Jacob Jordaens - współpracownik, postaci główne
• Anton van Dyck
• Jan Brueghel Starszy - kwiaty
• Jan Brueghel Młodszy - tła, pejzaże
• Frans Snyders - martwe natury
• Dawid Teniers II - postaci, zwierzęta

JACOB JORDAENS

• zamiłowanie do ujęć rodzajowych 
• obfitość, sytość, radość życia
• duże formaty
• przesada, nadmiar
• tematy: opilstwo, obżarstwo, odwiedziny Satyra

ANTOON VAN DYCK

• wytworna, zmanieryzowana elegancja
• lekkość, wzniosłość, gracja, splin
• poza nonszalancka, pełna wdzięku
• portret reprezentacyjny: cała postać na tle kotary / architektury / obrazu, w wytwornym ciemnym stroju

HOLANDIA

mecenat: zamożni kupcy, patrycjat miejski

Malarstwo:

• małe formaty
• subtelność kunsztowność, intymność, autorefleksja
• zamyślenie nad przemijaniem
• uporządkowany i schludny świat mieszczaństwa
• życie codzienne, typy ludzkie, strój, obyczaj, krajobraz
• ukryta symbolika

TRONIE

ujęcie twarzy będące jednocześnie studium zagadnienia malarskiego np. gry światła

REMBRANDT VAN RIJN

bankrut, kolekcjoner; związek małżeński z Saskią, konkubinat z Hendrickje Stoffels, aby nie utracić pieniędzy po żonie

• okres lejdejski

precyzja detalu, światłocień decyduje o wyrazie obrazu, drobne formy, małe formaty, ważna rola rysunku

• okres I amsterdamski (barokowy)

portrety zbiorowe, formy monumentalne, różnorodność gestów, ruch, efekty iluzjonistyczne, ciepły koloryt z dominacją czerwieni, rozmach, gwałtowność, dramatyzm, okrucieństwo, światło oświetlające

• okres II amsterdamski

Technika olejna:

• spoiwo to olej lniany → głębia koloru i świetlistość
• karnacja budowana laserunkowo → świetlistość
• wyraźny impast w malowaniu ognia → migotanie, żywioł

FRANS HALS

• spontaniczność
• technika alla prima
• uśmiech jako problem malarski
• swoboda
• impast (gruba warstwa farby, szpachelka)
• portrety grupowe
• nieoficjalność zwykłych ludzi w portrecie
• kolorystyka: brązy, brunatne, czerń

VERMEER

• sceny rodzajowe
• czystość, porządek, ład
• cisza, bezruch
• światło
• wieloplanowość
• czynności codzienne rosną do rangi symbolu
• iluzyjno-optyczna sugestywność
• paleta: biel ołowiowa, ochra, cynober, zielona ziemia, umbra, czerń z kości, czerwona ochra

MALI MISTRZOWIE

• melancholia
• przemijanie
• ukryta symbolika
• księgi emblematyczne
• umiłowanie przedmiotu

Pejzaż

• wiejski
• mariny
• weduty
• obniżony horyzont
• chmury
• diagonalizm
• otwarty
• brak idealizacji 

Martwe natury

• Vanitas vanitatum et omnia vanitas
• tulipomania
• orientalizm
• pochwała codzienności 
• odbicia, refleksy, faktury
• małże, sól, wino
• niepowściągliwość