Romanizm

lutego 02, 2020

Romanizm

PONIŻSZA TREŚĆ POCHODZI Z MOICH PRYWATNYCH MATERIAŁÓW, JEST ZGODNA Z PROGRAMEM NAUCZANIA, NIE STANOWI NAUKOWEGO OPRACOWANIA WYBRANEGO TEMATU, A SYNTETYCZNĄ NOTATKĘ.

termin został po raz pierwszy użyty w odniesieniu do architektury w 1818 roku przez hrabiego de Gerville
pierwszy kierunek w sztuce średniowiecznej podporządkowany Kościołowi rzymskiemu
wyraz potrzeb duchowych i społecznych epoki
biblioteki i skryptoria stanowiły źródła wiedzy o świecie starożytnym i współczesnym

Chronologia:

XI (1000 - 1080) → wczesny
XI / XII - XIII → dojrzały
1 połowa XIII → późny

Czynniki, pod wpływem których powstaje styl:

chrystianizacja Europy
odzyskanie Półwyspu Iberyjskiego
ruch pielgrzymkowy
od 1095 roku wyprawy krzyżowe
otwarcie szlaków handlowych i rozwój miast
hierarchiczny ustój feudalny
mecenat kościoła i dworu królewskiego
rozpad państwa Karola I Wielkiego
klasztory były nośnikiem antyku

Cechy architektury:

budowle wysokie i masywne, wieloczłonowe, o formach geometrycznych, prostych, surowych, o zwartych proporcjach, przejrzystym układzie spiętrzonych, podporządkowanych i shierarchizowanych brył
cechy przestrzeni: artykulacja - wyraźny podział; określoność, wymierność, segmentyzacja, rytm jednostek przestrzennych
czytelność brył w wyniku addycyjności
architektura różnorodna, ale jednocześnie o wspólnych cechach charakterystycznych - stylu
górujący nad okolicą, sięgający nieba zamek boży
świat stworzony przez Boga rządzi się prawami matematyki - stąd upodobanie do linii prostej - kwadrat to geometryczny obraz Boga

Nurty architektury romańskiej:

regionalna
ponadregionalna: pielgrzymkowa i reformy kluniackiej

Materiał:

na początku dominuje kamień, później cegła
opus - sposób opracowania kamienia

Sklepienia:

kolebkowe / beczkowe - ew. na gurtach lub kolebka poprzeczna
krzyżowe - ew. na gurtach
krzyżowo-żebrowe (szycie / przecięcie wzmacnia kamienna dekoracja, na przecięciu żeber jest zwornik / klucz)

GURTY

pasy wzmacniające, podkreślają przęsła

Pozycja artysty:

zwykły rzemieślnik, będący częścią cechu (terminator → czeladnik → mistrz)
brak rangi sztuki jako wolnego zawodu
szanowano architektów i sztukę iluminatorską

Klasztor:

plan prostokąta lub kwadratu
wirydarz
biblioteka
refekarz
dorminatorum
biblioteka
skryptorium
zakrystia
kapitularz

CLUNY

opactwo we Francji; powstały trzy klasztory: Cluny I, II i III - ostatni, najwspanialszy:

→ 5-nawowa bazylika ukończona w XII wieku, do dziś zachował się tylko transept

→ na planie rozbudowanego krzyża łacińskiego z 2 transeptami z ramionami zakończonymi apsydami

→ 2-wieźowa fasada

→ prezbiterium zakończone absydą, obejściem i wieńcem kaplic - ambitem

→ zabudowania klasztorne

REFORMA KLUNICKA

wprowadzona w 909 roku, surowy styl życia - ubóstwo, celibat, wypełnienie czasu modlitwą, nauką i pracą

Rzeźba:

ma na celu zainteresowanie wiernych
funkcja dydaktyczna
symbolizm
uproszczenie, deformacja, schematyzm
związek z architekturą
portal to symbol bram Raju
pojawienie się kamiennej rzeźby monumentalnej
w okresie późnoromańskim pojawia się rzeźba coraz bardziej pełnoplastyczna

MANDORLA

w malarstwie i płaskorzeźbie owalna aureola, otaczająca postać Jezusa, ale czasem także postać Marii

REPUSOWANIE / TRYBOWANIE
zdobienie wyrobów z blachy poprzez wybijanie na zimno wgłębień, dających po drugiej stronie wypukły wzór

GRANULACJA
technika złotnicza, polegająca na zdobieniu przedmiotów drobnymi kuleczkami złota lub srebra

FILIGRAN
technika złotnicza polegająca na zdobieniu lub wykonywaniu całego przedmiotu z cienkich drucików ułożonych w ażurową siatkę

NIELLO
metoda zdobienia przedmiotów metalowych (stosowana w złotnictwie), polegająca na wypełnieniu pastą złożoną z siarczków i polerowaniu w celu uzyskania granatowego, czarnego lub szafirowo - czarnego rysunku, kontrastującego z tłem

EMALIA KOMÓRKOWA
rysunek tworzy się na podłożu z przylutowanych pionowo cienkich blaszanych listewek - powstają komórki, ograniczone ściankami blaszek, które wypełnia się różnymi kolorami