Monotypia - czym jest i jak ją wykonać?

Monotypia to technika graficzna sięgająca swoimi początkami lat 40. XVII wieku; o jej wyjątkowości świadczy fakt, że w porównaniu do pozostałych technik, daje nam ona możliwość wykonania tylko jednej, unikatowej odbitki. Każde działanie artystyczne planujemy dokładnie lub dość ogólnie - tutaj nie jest inaczej, zwłaszcza, jeśli za cel stawiamy sobie kolorowy obraz tworzony za pomocą wielu matryc - jednakże, w tym przypadku, warto także spróbować spontanicznego działania, bo być może okaże się, że właśnie to będzie Wasz sposób na monotypię. 

Do wykonania odbitki potrzebujemy gładkiego podłoża z materiału nieabsorbującego farby. Dawniej była to np. miedziana płyta, dzisiaj używa się tafli szkła lub pleksi. Odbitkę można uzyskać na kilka sposobów, m.in.:

1. pokryć płytę farbą, a następnie za pomocą różnych narzędzi - szpachelek, pędzli, grzebieni, tkanin, itp. - usunąć farbę, tworząc rysunek, który przeniesiemy na papier, dociskając go do matrycy za pomocą prasy lub, jeśli pracujemy w warunkach domowych i nie posiadamy takiego narzędzia -wałka o twardej rolce, np. gumowej, jak do nakładania farby;

2. pokryć płytę farbą, przykryć papierem i za pomocą narzędzia (np. długopisu) stworzyć rysunek poprzez docisk - co ważne, jeśli mamy trudności z robieniem tego "w powietrzu", warto podłożyć pod rękę jakiś przedmiot, dzięki czemu unikniemy niepożądanych plam na naszym rysunku;

3. nanosić na płytę farbę zupełnie tak, jakbyśmy malowali na płótnie czy papierze, krótko mówiąc, namalować to, co zamierzamy odbić, a następnie postępować dokładnie tak, jak w punkcie 1.;

4. wykorzystać różnego rodzaju przedmioty - szablony z papieru, liście, kwiaty, tkaniny, itp. - które możemy przyłożyć tak, aby farby na papierze nie odbić lub pokryć je farbą i ułożyć na matrycy "czystą stroną" do niej; jest to sposób, który przypomina frotaż i daje niesamowite efekty.

Monotypię można wykonać za pomocą jednej lub wielu matryc - niezależnie od tego, czy tworzymy obraz monochromatyczny, czy wielobarwny.

Medium wykorzystywanym w monotypii jest farba graficzna (drukowa); może być ona olejna lub wodna - ja do tego typu prac zawsze używam olejnej, ponieważ lubię jej zapach (nie ma nic lepszego od tej charakterystycznej woni wypełniającej całe mieszkanie!) i głębię koloru, a jej długi czas schnięcia pozwala na ewentualne poprawki czy detale.

Ja swój obraz stworzyłam spontaniczne, malując pędzlem czarną i brązową farbą olejną na pleksi, a następnie przeciągając ją szpachelką i patyczkami tak, aby stworzyć prześwity. Sama odbitka nie do końca spełniła moje oczekiwania, ale matryca jak najbardziej, dlatego też pozostawiłam ją na około tydzień, aby wyschła, a dzięki temu, że pracowałam na cienkim arkuszu pleksi, mogę podłożyć pod nią dowolny arkusz papieru i uzyskać różne warianty.